Atuğ, vergi denetiminde yeni bir sayfa olan “KURGAN” hakkında bilgilendirme yaptı

Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 26 Eylül 2025 tarihinden itibaren devreye alınan ve mükellefler için çok büyük öneme sahip olan Kuruluş Gözetimli Analiz Sistemi (KURGAN) hakkında Mali Müşavir Harun Atuğ bilgilendirme yaptı. Mükelleflerin bundan böyle gerek kestiği faturalar gerekse alınan faturaların yeni sistem ile anlık takip edildiğine dikkat çeken Atuğ, mükelleflerin tutarsız beyanda bulunmamaları gerektiğini söyledi.
Türkiye’de vergi denetim sistemi köklü bir değişimden geçiyor. 25 Eylül 2025 tarihli Hazine ve Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu duyurusu ile birlikte, Kuruluş Gözetimli Analiz Sistemi (KURGAN) resmi olarak devreye alındı. Bu yeni sistem, mükelleflerin yaptığı tüm ticari işlemleri anlık olarak tarayarak risk puanları belirleyecek ve yüksek riskli işlemler doğrudan denetim veya izaha davet sürecine konu olacak.
25 Eylül 2025 tarihinde itibaren uygulanmaya başlayan yeni sistem hakkında ilçemiz mali Müşavirlerinden Haruğ Atuğ bilgilendirme yaptı. Eskiden vergi denetimleri yıllar sonra yapılabilir, defter ve belgeler geçmiş dönem için incelenirdi, artık durum değişti diyen Atuğ; “ KURGAN ile denetim eş zamanlı, risk odaklı ve veri temelli bir yapıya kavuştu” dedi.
KURGAN Nedir? Sistem Nasıl Çalışıyor? Konusunda Mali Müşavir Atuğ; “ KURGAN (Kuruluş Gözetimli Analiz Sistemi), Vergi Denetim Kurulu tarafından geliştirilen ve çok katmanlı veri setleri üzerinde çalışan bir risk analiz sistemidir. Sistemin temel işleyişi şu şekilde özetlenebilir. Türkiye genelindeki tüm mükelleflerin mal ve hizmet alım-satım işlemleri anlık olarak taranır. Farklı veri kaynaklarından elde edilen bilgiler bir araya getirilir. İşlemlere risk puanı atanır. Yüksek riskli işlemler, denetim havuzuna veya izaha davet sürecine girer. Amaç, hem mükellef haklarını korumak, hem de vergisel yükümlülüklerde haksız avantaj sağlayanları hızlı şekilde tespit etmektir. Kısacası, KURGAN yalnızca cezalandırıcı bir sistem değildir; aynı zamanda mükelleflerin erken uyarı mekanizması olarak da işlev görür. Riskli görülen bir işlem hakkında şirketler anında bilgilendirilir ve izaha davet edilerek açıklama yapma imkânı tanınır” dedi.
Hangi Durumların mükellefi riskli mükellef yapabileceği konusunda ise Atuğ; “Vergi Denetim Kurulu’nun açıklamasına göre, riskli mükellef sayılmanıza yol açabilecek başlıca kriterler: Sahte Belge Düzenleme veya Kullanma, İade faturaları, naylon faturalar veya gerçekte olmayan işlemleri yansıtan belgeler, en yüksek risk grubunda yer alır. 2025 itibarıyla sahte belge düzenleme ve kullanma ile mücadele daha da sıkılaştırılmıştır. Tutarsız Beyanlar: KDV iadesi talebinde bulunan ancak fiili mal teslimini veya hizmet ifasını belgeleyemeyen şirketler, riskli mükellef sayılır” dedi.
Gelir tablosu ile KDV beyannamesi arasında mantıksal uyumsuzluklar risk puanının artıracağına dikkat çeken Mali Müşavir Harun Atuğ; “Mal ve Stok Takibindeki Tutarsızlıklar, Teslim edildiği iddia edilen malın depoda bulunmaması. Aynı malın defalarca satılmış gibi gösterilmesi. Stok hareketlerinin muhasebe kayıtlarıyla uyuşmaması” dedi.
Riskli mükellefiyet kriterlerli hakkında ise Atuğ; “Sahte Belge: Gerçek işlem olmadan düzenlenen veya kullanılan belgeler. Tutarsız Beyan: KDV iadesi, gelir tablosu ve beyanlar arasındaki farklar. Mal-Stok Tutarsızlığı: Depoda bulunmayan mal, tekrar satılmış gibi gösterme. Elektronik Uyumsuzluk: E-fatura, e-defter kayıtlarının hatalı olması. Geçmiş Sicil Önceki incelemelerden ceza veya rapor bulunması. Sektörel Anormallik: Sektör ortalamasının dışında gider veya kâr/zarar.
KURGAN sisteminin en önemli yeniliklerinden biri, izaha davet mekanizmasının aktif şekilde kullanılacak olması olduğuna dikkat çeken Mali Müşavir Atuğ; “Vergi Usul Kanunu’nun 370. maddesi, mükelleflere bazı durumlarda incelemeye alınmadan önce açıklama yapma hakkı tanır. Bu mekanizma “izaha davet” olarak bilinir. Olası bir yanlış işlemde, KURGAN sistemi işleminizi yüksek riskli olarak işaretler. Vergi dairesi sizi yazılı olarak izaha davet eder. Sizden belirli belgeler ve açıklamalar istenir. Açıklamanız tatmin edici bulunursa inceleme yapılmaz. Açıklamanız yetersiz ise işlem incelemeye konu olur. Sonuç olarak; İspatlarınız güçlü ise işlem kapatılır. Açıklamanız yetersizse vergi incelemesine geçilir.
Riskli mükellef olmanın iş dünyasına etkileri hakkında ise Atuğ; “ Riskli mükellef sınıfına girmenin hem mali hem de itibari sonuçları vardır. Finansal Risk: Yüksek cezalar, vergi ziyaı cezaları, usulsüzlük cezaları. İtibar Kaybı: Bankalar ve yatırımcılar nezdinde güven kaybı. Operasyonel Zorluklar: Teminat talepleri, raporlama yükü, geciken iade süreçleri” dedi.
Riskten kaçınmak için yapılması gerekenler konusunda mükelleflere uyarlarda bulunan Mali Müşavir Harun Atuğ; “E-fatura & E-defter: kayıtların tutarlılığını düzenli kontrol edin. Stok Yönetimi: Depo hareketlerini fiili sayım ile doğrulayın. Beyannameler: Gelir tablosu ile KDV beyannamesini uyumlu tutun. İç Denetim: Yılda en az bir kez bağımsız denetim yaptırın. Danışmanlık Riskli: işlem öncesi mali müşavir görüşü alın” dedi.
KURGAN sistemi hakkında akıllara takılan konular hakkında ise Atuğ; “ KURGAN sistemi anlık çalışır. Eğer riskli işlem tespit edilirse vergi dairesinden size yazılı bildirim gelir.? İzaha davete katılmayan mükellefler doğrudan vergi incelemesine sevk edilir. Bu sistem, sadece şirketler değil, ticari faaliyet gösteren şahıs firmaları da sistemin kapsamındadır” dedi.
Mali Müşavir Harun Atuğ bilgilendirmesine şu ifadelerle son verdi. “KURGAN sistemi ile ilgili Türkiye’de vergi denetimi dijital, hızlı ve risk temelli hale geldi. Bu durum, kayıt dışı çalışmayı neredeyse imkânsız hale getirirken, şeffaf ve düzenli çalışan mükellefler için büyük bir avantaj sağlıyor”