Hz. Muhammed’in (s.a.v.) örnekliğini anlamak

Peygamberlerin gönderiliş amacı, rayından çıkmış, fıtratından uzaklaşmış, inanç ve ahlaki değerler konularında buhranlara düşmüş insanlığı tekrar rayına oturtmak, fıtrata davet etmektir. Peygamberler yüce Allah’tan aldıkları vahiyle insanlığa tebliğ etmiş, bu çerçevede bir hayat inşa ederek insanlığa örnek olmuşlardır.
Hz. Muhammed’e (s.a.v.) itaat etmenin, inananlar için bağlayıcılığı Kur’an-ı Kerim’de şöyle zikredilmektedir: “Kim peygambere itaat ederse, Allah’a itaat etmiş olur. Kim yüz çevirirse (bilsin ki) biz seni onlara bekçi göndermedik.” (Nisa 4/80).
Hz. Muhammed’in (s.a.v.) son peygamber olduğuna ve O’ndan sonra herhangi bir peygamberin gelmeyeceğine inandığımıza göre, bizlere miras olarak bıraktığı Kuran’ı Kerim ve O’nun örnek hayat tarzını yansıtan sünnetini iyi anlamalıyız. Hz. Muhammed’in örnekliğini Kuran bizlere bildirmektedir: “Andolsun, Allah’ın Resülünde sizin için; Allah’a ve ahiret gününe kavuşmayı uman, Allah’ı çok zikreden kimseler için güzel bir örnek vardır.” (Ahzab 33/21).Örnek gösteren yüce Allah’tır. Yüce Allah’ın rızasına nail olmak, Hz. Peygambere (s.a.v.) tabi olmaktan geçiyor: Kur’an-ı Kerim’de Hz. Muhammed’in ümmetine şöyle demesi emrediliyor;“De ki: “Eğer Allah’ı seviyorsanız bana uyun ki Allah da sizi sevsin ve günahlarınızı bağışlasın. Allah çok bağışlayıcı, çok esirgeyicidir” (Ali İmran 3/31).
Hz. Peygamberin örnekliğini ve sünnete tâbi olmanın anlamını doğru tespit edebilmek için öncelikle Nübüvvet ve Risâlet müessesesini, Hz. Peygamberin gönderiliş gayesini, tebliğ etmekle mükellef olduğu bilgilerin alanını ve deruhte ettiği vazifeleri çok iyi bilmek gerekir. Hz. Muhammed bize matematik, tıp, ziraat, fizik, kimya, öğretmeye gelmemiştir. Hz. Peygamberin büyüklüğü bir hadiste ifade edildiği gibi sineğin kanadında tespit ettiği antimikropta değil, kızgın çölün çorak topraklarında meydana getirdiği toplumun dinamiklerinde ve o toplumu her türlü manevî mikroptan nasıl arındırdığında aranmalıdır. Onun örnekliği ve rehberliği “acve” hurmasının hangi hastalıklara şifa olduğunu tespitte değil, hastalıklı kalpleri nasıl tedavi ettiğinde aranmalı ve onun bedenleri tedavi eden bir tıp doktoru olmayıp, ruhları ve kalpleri tedavi eden bir kalp doktoru (tabibu’l-kulûb) olduğu göz ardı edilmemelidir. O’nun örnekliği ve rehberliği doğru anlaşıldığında büyüklüğü, Burak ile semaya nasıl yükseldiğinde,yedi kat gökte nasıl dolaştığında değil, aşağıların aşağısına yuvarlanmış insanlığı yüksek değerlere nasıl kavuşturduğunda veya getirdiği değerlerin, insanlığın süflî bir hayattan ulvî bir hayata yükselişi için nasıl miraç vazifesi gördüğünde aranmalıdır.
Hz. Muhammed bir peygamberdir ama, aynı zamanda da bir beşerdir. Bütün insanların yaratıldığı asıldan, özden yaratılmıştır. Bütün insanlar için geçerli ortak nitelikleri vardır. Acıkır, susar, bazı yiyecek ve içecekleri sever, bazılarını sevmez, hastalanır, tedavi görür, acı çeker, korkar, sevinir, eşi, çoluk çocuğu olur, beşeri konularda kendi düşüncesi ile hareket eder. Bu noktada önemli olan “örnek alma” kavramının nasıl anlaşılacağıdır. Örnek almakla taklit etmek aynı şey midir? Örnek almak, bilinçli bir faaliyettir. Örnek alan kişi, örnek aldığı objeyi (kişi veya davranış) niçin örnek alması gerektiği bilinciyle hareket eder. Onda örnek alınması gerekli olan nitelikler bulunduğunu ve bunları benimsemesi halinde kendisi için faydalı olacağını düşünür. Taklit ise genellikle bilinçsiz bir davranıştır. Kişi çoğu kez taklit ettiği şeyi ya da kimseyi niçin taklit ettiğinin farkında olmaz. Örnek almada, örnek alınan davranışı benimsemek ve içselleştirmek amaçlanırken, taklit etmede böyle bir amaç yoktur. Kur’an-ı Kerim bizden Hz. Muhammed’i taklit etmemizi değil, örnek almamızı istemektedir.Hz. Muhammed’in insan olması hasebiyle bir beşeri yönü, Peygamber olması yönü ile de bir nebevi yönü vardır. Emredilen örnek alma kavramı nebevi yönü ile ilgilidir. Hz. Peygamber; “Benim namaz kılışımı gördüğünüz gibi namaz kılınız” dediği halde, “benim gibi giyinin”, “benim gibi yiyin-için”, “benim gibi yatın-kalkın” dememiş, kısaca kendi kişisel tercihlerini başkalarına dikte etmemiştir. Örneğin kendisine ikram edilen keler, yani bir nevi iguana etini, alışkın olmadığı için yememiş fakat yanındakilerin yemesine de engel olmamıştır.
O’nun örnekliği beşerî hayatı ve tercihleri ile değil, dini anlayış, tebliğ ve yaşamada sergilediği tutum ve davranışları ile ilgilidir. Bir mümin, Hz. Peygamber’in (s.a.v.) beşerî olarak sevmediği bir yemeği, rengi, kokuyu sevse O’nun örnekliğinden ayrılmış olmaz, ama dini bir konuda O’nun yapmadığını yapsa, yaptığını yapmasa örnekliğini terk etmiş, yolundan ayrılmış olur…
Hz. Peygamber’in örnekliğini günümüzde işlevsel kılabilmek ve sonraki nesillere de canlı bir şekilde aktarabilmek için, O’nun söz ve davranışlarının arkasında yatan amaçları iyi tespit etmeli ve O’nu niçin örnek aldığımızın bilincinde olmalıyız.
İnsanlığa rahmet olarak gönderilen Hz. Muhammed’e salat ve selam olsun…( fahri sağlık emekli müftü)