Şereflikoçhisar Tuzgölü Haber Gazetesi

Gazete – Matbaa – Baskı İşleri

Mehmet Çetin – Şereflikoçhisar’ın Çatal Çeşmeleri-1 ve Şereflikoçhisar’da Eskinin Şehir Hamamı

* Şereflikoçhisar’ın Çatal Çeşmeleri-1

Birinci Çatal Çeşme
1900’lü yıllarda, belki de başlarında; Şereflikoçhisar’ın içme suyu, Çatal Çeşme Köyü’nden gelmiş olup, ilçemizde yedi adet Çatal Çeşme adıyla anılarak yıllarca kullanılmıştır.
Çatal Çeşme Köyü’nün doğusunda Ortaköy’ün aşağı köyleri var. Kuzeyinde ise Hacı İsmailli Köyü, güneyinde Hacı İbrahim Uşağı Köyü ve batısında ise Yenice Köy’lerinin ortasında kalır. İsmi geçen köyler, şimdilerde Ortaköy ve Panlı ’ya (Ağaçören) bağlıdır.
İlçeye gelen içme suyunun güzergâhı şöyledir:
Çatal Çeşme’den çıkıp, Yenice Köy ve Yağmur Höyüğü Köyü’nün kuzeyinden başlıyor. Hüsrev Köyü ve Sofular Köyü’nden kuzeye kıvrılarak Kırımini Köyü’nün kuzeyinden, Eley’in güneyinden ve Devekovan’ın kuzeyinden geçerek şimdiki Peçenek Barajı kıyısından Fadıllı’nın altındaki bilinen Panlı yolu istikametinden ilçeye yaklaşır.
Buraya kadar yer yer ufak tefek akarsu halinde ve zaman zaman yer altında ya da yer üstünde gelir. Bu güzergâhtan geçerken çevrede kaynayan yeraltı suları ile çoğalır, birleşir ve gürül gürül akar hâle gelir.
Genel olarak Peçenek Çayı diye anılan bu akarsu, ilçenin Panlı Yolu istikameti girişinde, şimdinin Mehmet Aktaş Aile Piknik Parkı yakınlarında künklere aktarılarak ilçedeki yedi adet Çatal Çeşmelere yönlendirilir.
Adı geçen çeşmelerin ilçe içerisindeki yerlerini başta Hüseyin Gündoğan olmak üzere-ki teşekkür ediyoruz- ulaşabildiğimiz kaynaklara göre şöylece sıralayabiliriz:
Muhtemelen şimdilerin Mehmet Aktaş Aile Piknik Park Alanı yakınlarında ilçeye girerken sol tarafta akan ve yolun altından sağa geçerek giden çayın üzerindeki köprübaşına varmadan sol tarafında ve hemen derenin yanında ilk Çatal Çeşme vardı. Çatal Çeşme’den gelerek ilçeye yedi adet dağıtılan çeşmelerin kanalının bu dere yahut çayın içinden geçtiği bilgisi de var.
İkinci Çatal Çeşme
İkinci çeşmeye doğru devam ediyoruz. Eskinin Panlı Yolu, şimdinin Berat Cömertoğlu Caddesi’nin ilçeye girişi kavisinden geçerek Ankara Caddesi’nin üzerindeki eskinin postanesi karşısında ve o zamanlar el arabası ile geçimini sağlayan ve ilkokul arkadaşım olan Arabacı Sarı’nın evlerinin önünde olan ikinci Çatal Çeşme o bölgedeki evlerin ve bahçelerin su ihtiyacını karşılardı.
Ramazan Bayar Yalım’dan gelen bilgiyi de ekleyelim:
Yıldırım Petrol’ün karsısındaki Nar Sokağı’nın başında Seklem Akıllılar’ın Mustafa ustaların eski toprak evinin hemen altında da çatal çeşme vardı bahçelerimizi sulardık bunu da unutmayalım.
Üçüncü Çatal Çeşme
Ankara Caddesi’nden ilçe merkezine doğru devam ediyoruz. Topal Hasan’ın benzinliği solda kalacak şekilde ilerleyip, yine sol tarafta eskinin gazhanesinin karşısında ve yanında büyük bahçe olan ve Adana Asfaltına giden ve şimdinin Park Sokağı’nın baş tarafında olan üçüncü Çatal Çeşme de Güneştepe ve Lise civarındaki, hatta asfalta kadar olan bölgedeki insanların ihtiyaçlarını karşılar. Ayrıca bu çeşmeden akan su, akan sele yol ve yön veren iri kaya taşlarla döşeli selgâh denilen dereye akardı. Bu dereden akan sular ile meselâ hemen yanındaki yüksek söğüt ağaçların olduğu bahçeyi sulardı. O bahçenin yüksek söğüt ağaçları, taş duvarı hayalimizdedir. Şimdi acaba, hâlâ o ağaçlar var mıdır?
Bu soruyu, geçmişe özlemden ziyade, mazimize ve onun emaneti ecdadın eserlerine yeteri kadar sahip çıkabiliyoruz mu, manasında soruyorum.

******************************************************************************************************************************

* Şereflikoçhisar’da Eskinin Şehir Hamamı

Tarihin çok eskilerinden itibaren devam eden hamamlar, ecdadın, vücud temizliğine olan hassasiyetinin yapılaşmış eseri olarak da pek çok beldemizde olduğu gibi ilçemizde de vardır.
Eskilerden hemen pek çoğumuzun gittiği Şehir Hamamı, aynı zamanda maddî ve manevî kirlerin atılarak rahatladığımız bir mekândır.
Bu nevi işyerlerindeki esnaflar, diğer esnaflar ile doğrudan olmakla beraber dolaylı da yardımlaşma içerisindedirler.
Esnaf esnafa fayda verir, çevre sağlar, güven ve huzur verir ve arka çıkar. Eskiden bu vaziyet daha da canlı yaşanırdı. Kapısının önüne sandalyesini çekerek, komşusuna bir göz işaretiyle yakındaki acil bir işine giden esnaflarımızın arasındaki o samimî irtibat ve yardımlaşma, gerçekten hürmet ve hasretle anılacak vakıalarımızdır. Şimdilerde yok mu? Elbette vardır. Ama eskisinin kalitesinde mi? Varın onu siz hesaplayın.
Bahsettiğimiz Şehir Hamamı, Şereflikoçhisar Belediyesine ait idi. Belediye eski başkanlarında merhum Şükrü Kale’nin yaptığı hizmetleri arasındadır.
1970 li yıllarda Malatyalı Ahmet Kalkan işletirdi. Hanımlar gününde ise hanımı ve gelini işletirdi.
“Hamamı, kadınlar gününde yanlış hatırlamıyorsam salı günü idi. Ahmet dayı hamamı işletirken karısı daha Malatya’dan gelmemiş. Annem rahmetli Elif Bilir, hamamı kadınlar gününde çalıştıran kişi idi. Ahmet dayının bir gelini vardı oda Almanya da idi. Kocası Durmuş Kalkan. Ahmet dayının karısı Malatya’dan gelince de Koçhisar’a adapte oluncaya kadar annem rahmetli ona işi öğretti ve yardımcı oldu. Bir de kadınlar gününün kesecisi vardı adı Sayende ve Aksaray’lı idi. Annem o hamamda 10/15 sene çalıştı.”
Hamamın ilk girişi sonrasında içerideki sıcak havanın kaybolmaması için iç içe kapılar vardır. Aynı iç içe kapılar yıkanma bölümüne girilen kısımda da vardır. Bu kapılar ağaç kapılardır.
Soyunma, yıkanma ve ısıtma bölümlerinden oluşan hamamın ortada göbek taşı, duvarlara dayalı yıkanılacak küçük küçük odalar var. Yıkanma odalarının girişi peştamal veya benzeri şey asılarak kapatılır. Ortadaki göbek taşı birkaç kişinin yatacağı büyüklüktedir.
Yıkanma odalarında ya da herkese açık olan kurnalara akan sıcak soğuk suların çeşmeleri klasik model olup, sıcaklığa ve açma-kapamaya dayanıklı olup genelde pirinçten mamuldür. Su kapları yemek tabağını andıran orta büyüklükteki taslardan olup bazıları ince zincirlerle bağlıdır. Ayakların kaymaması için takunya kullanılır.
Hamamın alt tarafındaki yol, Kaymakamın evine, üst tarafındaki yol ise eskinin sebze pazarının üst taraf girişine gider. Bu yolda sağlı sollu sıralı dükkânlar vardır.
Hamamın sırt tarafında çok daha öncesinden cezaevi, daha sonrasında ise belediyenin eski binasını hatırlıyoruz. Altında sıra hâlinde dükkânlar vardı ki bunlar biraz yüksek kaldırımlı idi.
Çatal Çeşme, Koçhisar’ın pek çok yerinde var idi ki biri de hamamdan çıkıldığında sola dönülen sokağın başında idi. Çatal Çeşme’nin hikâyesi biraz uzuncadır ve bilenlere malûmdur.
Çatal Çeşmenin arkasındaki dar sokağın öbür ucu Kör Kâmil’in dükkânına çıkar. Bu dar sokakta da sanki otel gibi bir yerin girişi vardı.
Dar sokağın başında Terzi Hayrettin’in ve sırasıyla Berber Ali, Terzi Celal, Marangoz Ahmet, Marangoz Tacettin ve köşeye doğru Demirci Dursun Ustanın dükkânı var.
Hamamdan çıkınca sağa dönüldüğünde Kaymakamın evine doğru giden yol vardır. Hamamın sırasında rahmetli Kalaycı Yaşar gibi kalaycıların ve rahmetli Sami İnevi ’nin sıra dükkânları vardı.
Şevket’in kahvesi genelde işçilerin geldiği bir kahvedir ama belki de en kalabalık kahve burasıdır. Karşısında bir kahve daha var idi. Hatırladığım kadarıyla kış geceleri burada topluca tombala oynanırdı.
Bu iki kahvenin önünden geçen yol Dr. Kamuran Ayanlar’ın evinin önünden geçen yoldur ki Mandıroğlu İşhanı’na kadar gider.
Eskiye ait binaları, hele hele özellik arz edenleri yıkıp başka binalar yapmak mı, yoksa onları o aslî hâllerini koruyan tadilatlarla varlığını sürdürmek mi daha isabetli olur, ehline sormak lâzım. Yeni yapılması gereken binalar için başka alanlar seçilmeli ve tarihî eserler korunmalıdır ki onunla nakledilen tarih korunsun.

Not: Eskinin hamamı ile alâkalı bilgi, belge ve resim desteğinizi bekliyoruz.

Sakarya araç kiralama Sakarya evden eve nakliyat